تنبلی چشم و ضعیفی چشم دو مورد از شایع‌ترین عارضه‌های چشمی هستند که کیفیت بینایی را کاهش می‌دهند. در حالی که ممکن است بسیاری از افراد این دو عارضه را با هم اشتباه بگیرند یا به جای هم استفاده کنند، تنبلی چشم و ضعیفی چشم تفاوت‌های زیادی با هم دارند. در این مقاله قصد داریم به بررسی جزئی فرق تنبلی چشم با ضعیفی چشم بپردازیم و علائم و درمان‌های هرکدام را نیز شرح دهیم. برای شروع، بیایید این دو عارضه را بیشتر بشناسیم تا تفاوت‌های آن‌ها نیز روشن‌تر شود.
تنبلی چشم چیست؟
تنبلی چشم به عنوان یکی از عارضه‌های رایج چشمی شناخته می‌شود که نام علمی آن آمبلیوپی است. این بیماری اغلب در کودکان دیده می‌شود و اگر به موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند عواقب جدی برای بینایی آیندۀ فرد به دنبال داشته باشد. در این حالت، یکی از چشم‌ها به نسبت دیگری ضعیف‌تر بوده و بینایی آن کمتر رشد کرده است. تنبلی چشم باعث بروز مشکلاتی مانند کاهش توانایی تمرکز روی یک نقطۀ خاص یا حذف تصاویر مشاهده‌شده توسط مغز و چشم تنبل‌تر می‌شود.
گفتیم که معمولاً تنبلی چشم در کودکان (از تولد تا 7 سالگی) بروز پیدا می‌کند و باید به سرعت تشخیص داده شده و درمان شود. این عارضه اغلب یک چشم را درگیر می‌کند و کم پیش می‌آید که هر دو چشم شخص درگیر شود. در بعضی موارد ممکن است تنبلی چشم در بزرگسالان نیز تشخیص داده شود که البته درمان آن در سنین بالا دشوار است. هرچه سریع‌تر این عارضه را درمان کنید، از بسیاری از مشکلات بینایی آتی جلوگیری خواهید کرد.
علائم تنبلی چشم
اگر علائم تنبلی چشم تا قبل از 7 سالگی شناسایی شود، می‌توان آن را کامل درمان کرد. وگرنه در صورتی که از پیشرفت آن جلوگیری نکنید، این عارضه می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری در بزرگ‌سالی برای همراه داشته باشد. یکی از مهم‌ترین علائم ابتلا به تنبلی چشم این است که شخص نمی‌تواند فاصلۀ صحیح یک جسم را تشخیص دهد. چشم تنبل حالت سرگردان دارد و نمی‌تواند روی یک نقطه تمرکز کند. هنگام دیدن تلویزیون یا صحبت کردن، سر شخص مبتلا زاویه دارد.
شخصی که دچار تنبلی چشم است، هنگام مطالعه چشم‌ها را نازک می‌کند تا دید بهتری داشته باشد. همچنین نمی‌تواند فعالیت‌های ورزشی را به خوبی انجام دهد. تعادل و تقارن بین دو چشم وجود ندارد و پلک‌ها به سرعت حرکت می‌کنند. مالیدن چشم‌ها به خاطر خارش زیاد، یکی دیگر از علائم ابتلا به این عارضه است. در صورتی که چند مورد از این علائم را در فرزند خردسال خود مشاهده می‌کنید، حتماً به یک متخصص چشم‌پزشکی مراجعه کنید. هرچه سریع‌تر از عوارض این بیماری چشمی جلوگیری کنید، بهتر است.
بهترین درمان تنبلی چشم
عوامل مختلفی در درمان تنبلی چشم تأثیر دارند؛ مثل سن ایجاد بیماری، زمانی که از شروع این عارضۀ چشمی گذشته است و میزان پیشرفت آن. بعد از اینکه به پزشک متخصص مراجعه کردید و شرایط بیمار و جزئیات عارضه مشخص شد، زمان درمان تنبلی چشم می‌رسد. معمولاً این عارضه را با استفاده از روش‌هایی از جمله تمرینات چشمی، بستن چشم سالم، عینک یا لنز طبی چشم، قطره و وصله‌های چشمی درمان می‌کنند. در صورت پیشرفت بیش از حد بیماری، ممکن است به جراحی هم نیاز پیدا کنید که البته احتمال آن کمتر از سایر روش‌ها است.
ضعیفی چشم چیست؟
ضعف بینایی یکی دیگر از اختلالات چشمی شایع است که بسیاری از افراد را در سنین مختلف تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگر فردی تجربۀ تاری دیدن یا مشکلات دیگری مانند نزدیک‌بینی، دوربینی، پیرچشمی و آستیگماتیسم را داشته باشد، احتمالاً با ضعیفی چشم مواجه است. نزدیک‌بینی مانع تشخیص اشیای دورافتاده می‌شود و دوربینی باعث مشکل در دیدن اجسام نزدیک می‌شود. آستیگماتیسم تشخیص اشیای دور و نزدیک را دشوار می‌کند و پیرچشمی باعث کاهش تمرکز بر روی اشیای نزدیک می‌شود. خوشبختانه با امکانات درمانی موجود، تمام این مشکلات قابل حل هستند و جای نگرانی وجود ندارد.
علائم ضعیف شدن چشم
کسانی که به ضعیفی چشم دچارند، نیاز به نور بیشتری برای مشاهدۀ اطراف دارند و در نور کم اذیت می‌شوند. همچنین متون و اشیا را واضح نمی‌بینند و نمی‌توانند رنگ‌ها را به خوبی تشخیص دهند. مشکل در تشخیص اشیا از فاصلۀ دور یا نزدیک هم یکی دیگر از علائم ضعیف شدن چشم است. در صورتی که هرگونه تغییر در دید یا اختلالات مربوط به بینایی را مشاهده کردید، حتماً به چشم‌پزشک مراجعه کنید. هرچه زودتر مشکلات بینایی را تشخیص دهید و درمان کنید، سریع‌تر می‌توانید کیفیت بینایی خود را حفظ کنید.
بهترین درمان ضعیفی چشم
ضعیفی چشم اگر یه عارضۀ خفیف باشد، معمولاً با استفاده از عینک طبی اصل یا لنزهای تماسی درمان می‌شود. اگر این بیماری شدت پیدا کند و به اصطلاح وارد مرحلۀ Low vision شود، روش‌های درمانی تخصصی‌تری لازم است. جراحی چشم یکی از این روش‌ها است که برای بهبود این عارضه استفاده می‌شود و خود شامل چندین نوع است. جراحی لیزیک، PRK، لازک، RLE، پرلکس، اینتکس و جراحی کراتومی چشم آستیگماتیک از جمله متداول‌ترین انواع جراحی چشم هستند. این روش‌ها با توجه به نوع و شدت ضعف بینایی و تشخیص چشم‌پزشک به کار می‌روند.
تفاوت تنبلی چشم با ضعیفی چشم
حالا که با جزئیات هرکدام از این عارضه‌های بینایی آشنا شدیم، احتمالاً تفاوت آن‌ها برایتان روشن‌تر شده است. تنبلی چشم یا آمبلیوپی یک وضعیت اختلال بینایی است که بیشتر در دوران کودکی یعنی از زمان تولد تا هفت سالگی آغاز می‌شود. در این حالت، یکی از چشم‌ها قادر به توسعۀ بینایی به صورت معمولی نیست و در نتیجه، این چشم کمتر از چشم دیگر می‌بیند. علت اصلی تنبلی چشم معمولاً به مشکلاتی مانند اختلالات در رشد عادی چشم یا مشکلات در ارتباط بین چشم و مغز برمی‌گردد.
در خصوص ضعیفی چشم اوضاع کمی متفاوت می‌شود. این عارضۀ بینایی بیشتر به معنای کاهش توانایی دیداری در هر دو چشم است. علل این بیماری می‌توانند متنوع باشند؛ از جمله بیماری‌های مرتبط با قرنیه و عدسی چشم تا مشکلات عصبی مرتبط با مغز. درمان آن هم در بیشتر مواقع خرید عینک یا لنزهای تماسی است و گاهی هم در برخی موارد نیاز به جراحی دارد. بنابراین، علائم و درمان‌های تنبلی چشم با ضعیفی چشم متفاوت است و بیشتر به شرایط و میزان پیشرفت عارضه در هر شخص بستگی دارد.
جمع‌بندی
در این مقاله، با فرق تنبلی چشم با ضعیفی چشم آشنا شدیم و هرکدام را به تفکیک بررسی کردیم. ابتدا به چیستی تنبلی چشم، علائم و راه‌های درمان آن پرداختیم و سپس همین موارد را برای ضعیفی چشم شرح دادیم. فراموش نکنید که همواره تشخیص دقیق نوع عارضۀ چشمی و درمان آن به عهدۀ چشم‌پزشک است. اگر با مشکلی در وضعیت بینایی خود روبه‌رو هستید، مراجعه به پزشک متخصص را در اولویت قرار دهید.