چرا چشم خشک میشود؟ چرا خشکی چشم میگیریم؟ خشکی چشم از مشکلات رایجی است که بسیاری از ما در سنین مختلف یا حتی در اوقات خاصی از روز تجربه می‌کنیم. زمانی که غدد اشکی چشم نتوانند به اندازۀ کافی تولید و ترشح اشک را انجام دهند و چشم را مرطوب نگه دارند، چشم دچار خشکی میشود. نتیجۀ خشکی چشم، تجربۀ احساس ناخوشایند در این ناحیه و حتی در مواردی تجربۀ اختلال در بینایی است. علت خشکی چشم چیست و برای رفع این مشکل باید چه کاری انجام داد؟ در این مقاله قصد داریم به این سؤالات پاسخ دهیم و علت خشکی چشم و راه‌های درمان آن را بررسی کنیم.
1. کاهش تولید اشک؛ دلیل خشکی چشم
غدد اشکی مسئول تولید اشک برای مرطوب نگه‌داشتن چشم‌ها هستند. با افزایش سن، این غدد ممکن است فعالیت کمتری داشته باشند، که منجر به کاهش تولید اشک میشود. بیماری‌هایی مانند سندرم شوگرن، لوپوس، یا آرتریت روماتوئید نیز می‌توانند به خشکی چشم مرتبط باشند. آسیب‌های غدد اشکی یا جراحی‌های چشمی نیز می‌توانند این مشکل را تشدید کنند. در موارد پیشرفته، کاهش تولید اشک ممکن است به احساس سوزش، خارش و حساسیت به نور منجر شود. برای مدیریت این شرایط، پزشکان معمولاً قطره‌های اشک مصنوعی یا درمان‌های مرتبط با افزایش تولید اشک تجویز می‌کنند.
2. تبخیر بیش از حد اشک؛ علت خشکی چشم
تبخیر بیش از حد اشک معمولاً به دلیل اختلال در لایه چربی اشک رخ می‌دهد. این لایه که توسط غدد میبومی تولید میشود، از تبخیر سریع اشک جلوگیری می‌کند. عواملی مانند محیط‌های خشک، باد شدید، یا استفاده طولانی‌مدت از تهویه هوا، این لایه محافظ را تحت تأثیر قرار می‌دهند. نتیجه این وضعیت، احساس خشکی، تحریک و حتی تاری دید است. برای جلوگیری از این مشکل، استفاده از عینک محافظ در محیط‌های بادخیز و مرطوب‌کننده‌های هوا توصیه میشود. همچنین، پزشکان ممکن است از درمان‌هایی مانند گرم کردن پلک‌ها یا قطره‌های چرب‌کننده چشم بهره بگیرند.
3. کار زیاد با صفحه‌نمایش؛ دلیل خشکی چشم ها
استفاده طولانی‌مدت از مانیتور، موبایل یا تلویزیون باعث کاهش تعداد دفعات پلک زدن میشود. پلک زدن نقش مهمی در توزیع اشک روی سطح چشم دارد. زمانی که افراد به صفحه‌نمایش خیره می‌شوند، معمولاً کمتر از حالت طبیعی پلک می‌زنند، که منجر به خشکی سطح چشم میشود. این حالت ممکن است باعث خستگی چشم، قرمزی و حساسیت به نور شود. توصیه میشود که قانون “20-20-20” رعایت شود؛ یعنی هر 20 دقیقه، به مدت 20 ثانیه، به چیزی در فاصله 20 فوتی نگاه کنید. همچنین استفاده از اشک مصنوعی برای مرطوب نگه‌داشتن چشم‌ها مفید است.
4. استفاده از لنزهای تماسی؛ دلیل شایع خشکی چشم
لنزهای تماسی به‌طور مستقیم با سطح چشم در تماس هستند و می‌توانند لایه اشکی را تغییر داده و خشکی ایجاد کنند. این لنزها رطوبت اشک را جذب کرده و همچنین از انتشار یکنواخت اشک جلوگیری می‌کنند. استفاده طولانی‌مدت از لنزهای تماسی، به‌ویژه در محیط‌های خشک، می‌تواند خطر خشکی چشم را افزایش دهد. علائم این مشکل شامل احساس جسم خارجی، خارش و قرمزی چشم است. برای جلوگیری از این مشکلات، استفاده از لنزهای باکیفیت بالا، مرطوب‌کننده لنزها و رعایت زمان مناسب استفاده ضروری است. همچنین مشورت با متخصص چشم برای انتخاب لنز مناسب بسیار اهمیت دارد.
5. کم‌آبی بدن؛ مهم ترین علت خشک شدن چشم
بدن برای تولید اشک به میزان کافی مایعات نیاز دارد. زمانی که بدن دچار کم‌آبی میشود، عملکرد غدد اشکی نیز مختل شده و تولید اشک کاهش می‌یابد. کم‌آبی بدن ممکن است به دلیل مصرف ناکافی آب، تعریق بیش از حد، اسهال یا استفراغ ایجاد شود. علائم کم‌آبی بدن شامل خشکی دهان، خستگی و کاهش ادرار است. برای جلوگیری از خشکی چشم ناشی از کم‌آبی، مصرف روزانه 8-10 لیوان آب توصیه میشود. همچنین در مواقع ورزش یا تعریق شدید، افزایش مصرف مایعات اهمیت دارد. استفاده از میوه‌ها و سبزیجات آبدار نیز به حفظ تعادل مایعات بدن کمک می‌کند.
6. عوامل محیطی؛ دلیل خشک شدن چشم
قرار گرفتن در معرض دود سیگار، گردوغبار یا هوای آلوده می‌تواند به خشکی چشم منجر شود. این عوامل با تحریک سطح چشم و تخریب لایه‌های اشکی، موجب تبخیر سریع‌تر اشک می‌شوند. همچنین، افرادی که در محیط‌های بادخیز یا با رطوبت پایین کار می‌کنند، بیشتر در معرض خشکی چشم هستند. علائم شامل قرمزی، سوزش و خارش چشم است. برای کاهش اثرات عوامل محیطی، استفاده از عینک محافظ، اجتناب از قرار گرفتن در معرض دود سیگار و استفاده از مرطوب‌کننده‌های هوا در محیط‌های خشک توصیه میشود. همچنین، شست‌وشوی منظم چشم‌ها با آب تمیز به کاهش آلودگی کمک می‌کند.
7. تغییرات هورمونی؛ رایج ترین علت خشکی چشم
تغییرات هورمونی، به‌ویژه در دوران یائسگی، بارداری یا مصرف قرص‌های ضدبارداری، می‌تواند تولید اشک را کاهش دهد. هورمون‌های استروژن و پروژسترون نقش مهمی در تنظیم عملکرد غدد اشکی دارند. کاهش این هورمون‌ها باعث اختلال در تعادل اشک و خشکی چشم میشود. این مشکل اغلب در زنان بالای 50 سال شایع است و ممکن است باعث تحریک، قرمزی و احساس سوزش در چشم‌ها شود. برای مدیریت این وضعیت، پزشکان ممکن است از مکمل‌های غذایی، قطره‌های مرطوب‌کننده یا حتی تغییر نوع داروهای هورمونی استفاده کنند.
8. مصرف برخی داروها؛ شایع ترین علت خشکی چشم
برخی داروها مانند آنتی‌هیستامین‌ها، ضدافسردگی‌ها، داروهای ضدپرفشاری خون و قرص‌های خواب‌آور می‌توانند باعث کاهش تولید اشک شوند. این داروها ممکن است با کاهش فعالیت غدد اشکی یا تغییر ترکیب اشک، منجر به خشکی چشم شوند. اثرات جانبی این داروها شامل خارش، تحریک و احساس جسم خارجی در چشم است. اگر خشکی چشم ناشی از دارو باشد، پزشک ممکن است داروی جایگزین تجویز کند یا قطره‌های اشک مصنوعی برای تسکین علائم توصیه کند. همچنین، مشورت با پزشک قبل از تغییر یا قطع دارو ضروری است.
9. بیماری‌های چشم؛ دلیل مهم خشکی چشم
بیماری‌هایی مانند بلفاریت (التهاب پلک‌ها)، میبومیانیت (اختلال غدد میبومی) یا عفونت‌های چشمی می‌توانند به خشکی چشم منجر شوند. این بیماری‌ها معمولاً باعث اختلال در لایه‌های اشکی شده و از حفظ رطوبت سطح چشم جلوگیری می‌کنند. علائم این شرایط شامل قرمزی، پوسته‌ریزی در اطراف پلک و حساسیت به نور است. درمان این مشکلات شامل پاکسازی منظم پلک‌ها، استفاده از کمپرس گرم و در موارد شدیدتر، تجویز داروهای ضدالتهاب یا آنتی‌بیوتیک‌ها توسط پزشک می‌باشد. مراقبت مناسب و درمان به‌موقع از پیشرفت علائم جلوگیری می‌کند.
10. جراحی‌های چشم؛ علت اصلی خشکی چشم
جراحی‌هایی مانند لیزیک یا پی‌آرکی که برای اصلاح بینایی انجام می‌شوند، ممکن است به‌طور موقت یا دائم خشکی چشم ایجاد کنند. این جراحی‌ها می‌توانند به اعصاب سطح چشم آسیب برسانند و تولید اشک را مختل کنند. بیماران پس از جراحی ممکن است علائمی مانند خشکی، تحریک یا احساس خراش در چشم تجربه کنند. پزشکان معمولاً برای مدیریت این علائم، قطره‌های اشک مصنوعی یا ضدالتهاب تجویز می‌کنند. همچنین استفاده از مرطوب‌کننده‌های هوای محیط و اجتناب از شرایط خشکی محیطی به بهبود علائم کمک می‌کند.
آیا خشکی چشم خطرناک است؟
خشکی چشم یا سندروم خشکی چشم زمانی رخ می‌دهد که اشک به سرعت تبخیر شود یا غده‌های چشمی، اشک بسیار کمی تولید کنند. این عارضه ممکن است در یک یا هر دو چشم ایجاد شود و در هر سنی اتفاق بیفتد. خشکی چشم به ویژه در سنین بالاتر که چشم‌ها اشک کمتری می‌سازند، رخ می‌دهد. همچنین در خانم‌ها نسبت به آقایان شایع‌تر است و برای کسانی که کمبود ویتامین A دارند هم بیشتر اتفاق می‌افتد. کسانی که دچار خشکی چشم می‌شوند، علائمی مثل سوزش و خارش چشم را تجربه می‌کنند.
خشکی چشم معمولاً خطرناک نیست، اما می‌تواند ناراحتی شدیدی در چشم‌ها ایجاد کند و حتی در برخی موارد به مشکلات بزرگ‌تری منجر شود. در صورت درمان نکردن خشکی چشم، این مشکل می‌تواند پیامدهایی مثل عفونت چشم، آسیب به سطح چشم، التهاب چشم، سایش سطح و زخم قرنیه و سایر مشکلات بینایی را در پی داشته باشد. همچنین خشکی چشم باعث دشواری در انجام فعالیت‌های روزمره مثل مطالعه میشود. اگر دچار خشکی چشم هستید، حتماً به فکر درمان آن باشید؛ پیش از آن که تبدیل به مشکل حادتری شود.
شایع‌ترین دلایل خشکی چشم
چشم‌های ما همواره در حال تولید کردن اشک هستند و با یک لایۀ مایع به نام صفحۀ اشکی پوشانده شده‌اند. این لایه مانع از خشکی چشم میشود و باعث میشود دید واضحی نسبت به اطراف داشته باشیم. حالا اگر اشک کمتری تولید شود، صفحۀ اشکی ناپایدار میشود و نقاط خشکی در سطح چشم ایجاد خواهد شد. علت خشکی چشم ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد؛ از جمله استفادۀ بیش از حد از کامپیوتر و دستگاه‌های الکترونیکی، استفاده از لنزهای تماسی، عوامل محیطی مانند باد و خشکی هوا، کاهش ترشح اشک، مشکلات جانبی بیماری‌های مرتبط با چشم و حتی عوامل روانی مثل استرس و اضطراب.
روش تشخیص علت خشکی چشم
حالا که با علت خشکی چشم آشنا شدیم، باید به سراغ علائم این سندرم برویم که شایع‌ترین آن، احساس سوزش، خشکی و زخم در چشم است. مواد چسبناک داخل یا اطراف چشم، قرمزی چشم و دشواری در باز نگه داشتن چشم از دیگر علائم این عارضه هستند. چشم شما بیش از حد معمول به دود، باد یا حتی نور حساس میشود و ممکن است دچار دوبینی شوید. چشم حتی بعد از مطالعۀ کوتاه دچار خستگی میشود و هنگام استفاده از لنز تماسی احساس ناراحتی می‌کنید. در انتهای روز احساس تاری دید می‌کنید، پلک‌های شما هنگام بیدار شدن به یکدیگر می‌چسبند و چشم‌درد را هم تجربه می‌کنید. حال سوالی پیش می آید این است که چگونه خشکی چشم را درمان کنیم؟
درمان خشکی چشم
زمانی که خشکی چشم تبدیل به یک عارضۀ جدی شده باشد، چاره‌ای جز مراجعه به چشم‌پزشک وجود ندارد. اما می‌توانید با استفاده از روش‌هایی این مشکل را در مراحل ابتدایی درمان کنید. روش‌هایی مثل استفاده از قطره‌های چشمی یا اشک مصنوعی، نوشیدن آب بیشتر، استفاده از بخار آب و خودداری از تماس با عوامل تحریک‌کننده مثل دود سیگار و هوای خشک. شست‌وشوی منظم چشم با محلول رقیق شامپو بچه و مصرف آنتی‌بیوتیک خوراکی هم می‌تواند کمک‌کننده باشد و التهاب چشم را کاهش دهد. فراموش نکنید که خشکی چشم اگر جدی نباشد، خود به خود برطرف خواهد شد.
علت خشکی چشم کودکان
دلیل خشکی چشم در کودکان چیست؟ شایع‌ترین علت خشکی چشم کودکان، عوامل محیطی مثل هوای خشک، باد و آلودگی و استفادۀ بیش از حد از وسایل الکترونیکی است. مصرف برخی داروها مانند آنتی هیستامین‌ها و شرایط پزشکی آلرژی و دیابت هم می‌تواند از دلایل خشکی چشم در کودکان باشد. مشابه بزرگسالان، مسدود شدن مجاری اشک مانع از روان شدن اشک چشم میشود و می‌تواند برای کودکان هم رخ دهد. تغییرات هورمونی ناشی از دوران بلوغ ممکن است روند تولید اشک در کودکان را تغییر دهد و باعث خشکی چشم شود. در صورتی که علائم خشکی چشم را در کودکان مشاهده کردید، حتماً از متخصص اطفال یا چشم‌پزشک کمک بگیرید.
علت خشکی چشم در ساعات مختلف روز
بسیاری از ما ممکن است خشکی چشم را صرفاً در روز یا شب تجربه کرده باشیم و این مشکل محدود به ساعات مختلفی از شبانه‌روز باشد. کمبود آب بدن، خوابیدن با چشمان باز، ضعیف شدن پلک‌ها، استفاده از لنزهای تماسی هنگام خواب و خیره شدن بیش از حد به صفحۀ نمایش از دلایل خشکی چشم در شب هستند. اگر خشکی چشم را فقط هنگام روز تجربه می‌کنید، ممکن است به خاطر اختلالات هورمونی، افزایش سن، کمبود ویتامین A، مصرف داروهای خاص و اختلالات تیروئیدی باشد.
علت خشکی چشم در شب
دلیل خشکی چشم در شب چیست؟ خشکی چشم در شب اغلب به دلایل متعددی رخ می‌دهد. یکی از مهم‌ترین علل، کاهش تولید اشک در طول شب است، زیرا غدد اشکی در هنگام خواب فعالیت کمتری دارند. همچنین، در برخی افراد، بسته نشدن کامل پلک‌ها هنگام خواب (لاگوفتالموس) باعث تبخیر اشک میشود. استفاده از دستگاه‌های تهویه یا هوای خشک اتاق خواب نیز می‌تواند این وضعیت را تشدید کند. مصرف داروهایی مانند آنتی‌هیستامین‌ها یا داروهای خواب‌آور نیز ممکن است باعث کاهش رطوبت چشم‌ها شود. مشکلات زمینه‌ای مانند التهاب غدد میبومی یا بیماری‌های خودایمنی نیز از عوامل دیگر خشکی چشم در شب هستند. برای مدیریت این مشکل، استفاده از مرطوب‌کننده هوا، قطره‌های اشک مصنوعی قبل از خواب، و ماسک‌های مرطوب توصیه میشود.
درمان خشکی چشم در طب سنتی
بسیاری از ما هنگامی که دچار عارضه یا بیماری می‌شویم، ترجیح می‌دهیم ابتدا به سراغ روش‌های طب سنتی برویم. برای درمان خشکی چشم در طب سنتی روش‌های متنوعی وجود دارد که مهم‌ترین آن، استفاده از سرمه بادام و قطره زعفران است. کمپرس آب گرم هم می‌تواند برای درمان خشکی چشم بسیار مفید باشد. مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین A و امگا3 از جمله آب هویج و روغن ماهی هم توصیه میشود. توجه داشته باشید که این روش‌ها برای درمان خشکی چشم در خانه هستند و اگر شدت ناراحتی و خشکی چشم شما زیاد است، باید با پزشک متخصص مشورت کنید.
بهترین قطره برای خشکی چشم
گفتیم که استفاده از قطره‌های چشمی یا اشک مصنوعی یکی از راه‌های مناسب برای درمان خشکی چشم است. می‌توانید از قطره چشم پلی وینیل الکل که به اشک مصنوعی هم معروف است، برای رفع خشکی چشم استفاده کنید. این دارو کمک می‌کند تا باز و بسته شدن چشم را راحت‌تر انجام دهید و سطح چشم را مرطوب و روان می‌کند. برای خرید این قطره چشمی نیازی به نسخۀ پزشک ندارید و می‌توانید به راحتی از داروخانه تهیه کنید. این قطره را حداکثر 3 – 4 بار در روز استفاده کنید و مدت استفاده از آن نباید بیشتر از 3 روز باشد.
سخن پایانی
خشکی چشم یکی از مشکلات رایج چشمی است که می‌تواند ناشی از عوامل محیطی یا شرایط پزشکی باشد. در این مقاله از علت خشکی چشم، علائم و راه‌های درمان آن گفتیم و شیوۀ درمان خشکی چشم در خانه با استفاده از طب سنتی را شرح دادیم. با استفاده از راهکارهای ساده مانند استفاده از قطره‌های چشمی و کاهش تماس با عوامل تحریک‌کننده، می‌توانید این عارضه را برطرف کنید و در صورت ادامه‌دار شدن آن، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید.