سردرد یکی از شایع‌ترین مشکلات سلامتی در دنیای امروز است. بسیاری از افراد آن را به استرس، کمبود خواب یا تغذیه نامناسب نسبت می‌دهند؛ اما یک دلیل مهم و کمتر شناخته‌شده، فشار ناشی از مشکلات بینایی و استفاده نکردن از عینک مناسب است. تحقیقات علمی نشان داده‌اند که بیشتر از نیمی از افرادی که سردردهای پی در پی دارند، دچار اختلالات بینایی اصلاح‌نشده هستند. اما خبر خوب این است که انتخاب عینک صحیح و استاندارد می‌تواند تا حد زیادی به شما کمک کرده و این نوع سردردها را کاهش بدهد.
۱. ارتباط بین چشم و سردرد
چشم‌ها از پیچیده‌ترین اندام‌های بدن هستند و وظیفه‌ی انتقال تصاویر به مغز را بر عهده دارند. وقتی دید فرد دچار اختلال باشد – مانند نزدیک‌بینی، دوربینی یا آستیگماتیسم – عضلات چشم مجبور می‌شوند بیشتر از حد معمول برای وضوح تصویر تلاش کنند. این تلاش اضافه به معنای فشار مداوم است که در نهایت به خستگی و سردرد منجر می‌شود.
از نظر علمی، سردردهایی که منشأ چشمی دارند بیشتر در ناحیه‌ی پیشانی و اطراف چشم احساس می‌شوند. این سردردها معمولاً بعد از مطالعه طولانی، کار با کامپیوتر یا رانندگی طولانی‌مدت شدیدتر می‌شوند.
۲. علل شایع سردردهای ناشی از مشکلات بینایی
۱- عدم استفاده از عینک: افرادی که نیاز به عینک دارند ولی از آن استفاده نمی‌کنند، بیشتر در معرض سردرد قرار دارند.
۲- استفاده از عینک نامناسب یا قدیمی: وقتی شماره چشم تغییر کند اما عینک تعویض نشود، چشم‌ها مجبور به جبران می‌شوند.
۳- آستیگماتیسم اصلاح‌نشده: حتی درجات خفیف آستیگماتیسم، در صورت اصلاح نشدن، عامل فشار و سردرد خواهد بود.
۴- کار مداوم با صفحه‌نمایش‌ها: نور آبی ساطع‌شده از موبایل، لپ‌تاپ و تبلت باعث خستگی چشم و تحریک سردرد می‌شود.
5- شرایط نوری نامناسب: مطالعه یا کار در محیطی با نور خیلی کم یا خیلی زیاد فشار چشم را افزایش می‌دهد.
۳. نقش عینک مناسب در کاهش سردرد
الف) اصلاح دقیق عیوب انکساری
یک عینک استاندارد با شماره صحیح، تصویر را به‌طور مستقیم و واضح روی شبکیه می‌اندازد. این کار فشار اضافی روی عضلات چشم را برطرف کرده و از خستگی جلوگیری می‌کند.
ب) کاهش فشار عضلانی
لنزهای مناسب با طراحی انحنای دقیق، حرکات چشم را طبیعی نگه می‌دارند و جلوی اسپاسم عضلات چشم را می‌گیرند.
ج) محافظت در برابر نورهای مضر
• فیلتر نور آبی: عینک‌هایی که فیلتر نور آبی دارند، برای کارمندان اداری یا دانشجویانی که ساعت‌ها پای لپ‌تاپ هستند بسیار مفیدند.
• ضد بازتاب (Anti-Reflective): این پوشش باعث حذف انعکاس‌های مزاحم نور می‌شود و فشار کمتری به چشم وارد می‌کند.
• فیلتر UV: عینک‌های آفتابی استاندارد از ورود اشعه‌ی ماوراءبنفش جلوگیری می‌کنند و سردردهای ناشی از حساسیت به نور خورشید را کاهش می‌دهند.
د) پیشگیری از میگرن نوری
افرادی که به نور حساس هستند (فتوفوبیا)، اغلب با استفاده از عینک‌های خاص با لنزهای رنگی یا پوشش‌های مخصوص، می‌توانند شدت میگرن‌های خود را کاهش دهند.
۴. چه زمانی باید عینک جدید بخریم؟
• وقتی بعد از مطالعه یا کار با کامپیوتر دچار سردردهای مکرر می‌شوید.
• اگر برای دید واضح، مجبورید کتاب یا موبایل را بیش از حد نزدیک یا دور کنید.
• زمانی که چشم‌ها نسبت به نور حساس‌تر شده‌اند.
• وقتی حس می‌کنید عینک فعلی راحت نیست یا تصویر را تار نشان می‌دهد.
• یا زمانی که بیش از یک سال از آخرین معاینه چشم گذشته باشد.
۵. ویژگی‌های یک عینک مناسب برای جلوگیری از سردرد
• عدسی دقیق و استاندارد: ساخت عدسی باید مطابق با نسخه‌ی پزشک و بدون خطا باشد.
• پوشش‌های محافظتی: مانند ضد بازتاب، ضد خش و فیلتر نور آبی.
• فریم سبک و ارگونومیک: قاب‌های سنگین یا نامناسب می‌توانند خودشان عامل سردرد شوند.
• تناسب با سبک زندگی: مثلا برای رانندگان عینک‌های ضد بازتاب و برای کارمندان اداری، فیلتر نور آبی توصیه می‌شود.
۶. تأثیر سبک زندگی در کنار عینک مناسب
حتی اگر بهترین عینک را داشته باشید، رعایت برخی نکات سبک زندگی می‌تواند تأثیر آن را چند برابر کند:
• استفاده از قانون 20-20-20: هر ۲۰ دقیقه کار با کامپیوتر، ۲۰ ثانیه به نقطه‌ای ۶ متری نگاه کنید.
• نور محیط را مناسب تنظیم کنید؛ نه خیلی کم و نه خیلی زیاد.
• مصرف آب کافی برای جلوگیری از خشکی چشم.
• خواب منظم و کافی برای ریکاوری چشم‌ها.
• استفاده از قطره‌های اشک مصنوعی در صورت خشکی چشم.
۷. یافته‌های علمی و آماری
• پژوهشی در مجله Ophthalmology نشان داده است که ۶۴ درصد کارمندان اداری سردردهای مکرر را به دلیل مشکلات بینایی اصلاح‌نشده تجربه می‌کنند.
• مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۹ در Journal of Vision گزارش داد استفاده از عینک ضد نور آبی، خستگی چشم و سردرد ناشی از کار طولانی با کامپیوتر را تا ۵۰ درصد کاهش می‌دهد.
• طبق تحقیقات جهانی، استفاده از عینک صحیح می‌تواند شدت سردردهای چشمی را تا ۷۰ درصد کاهش دهد.
۸. گروه‌های در معرض خطر بیشتر
• دانش‌آموزان و دانشجویان: به دلیل مطالعه زیاد و استفاده از لپ‌تاپ.
• کارمندان اداری: کسانی که روزانه بیش از ۶ ساعت با کامپیوتر کار می‌کنند.
• رانندگان: تمرکز طولانی‌مدت روی جاده و تابش مستقیم نور خورشید می‌تواند عامل سردرد باشد.
• کودکان: بسیاری از سردردهای کودکان ناشی از عیوب بینایی اصلاح‌نشده است.
سوالات متداول درباره نقش عینک مناسب در کاهش سردردهای چشمی
۱. آیا همه سردردها ناشی از مشکلات چشمی هستند؟
خیر. سردرد دلایل متعددی دارد؛ از جمله میگرن، مشکلات گردنی یا استرس. اما درصد بالایی از سردردهای روزمره به دلیل فشار چشمی است.
۲. آیا لنز تماسی هم مثل عینک سردرد را کاهش می‌دهد؟
بله، به شرطی که شماره دقیق و استاندارد باشد. با این حال عینک به دلیل داشتن پوشش‌های محافظتی (مثل فیلتر نور آبی) برتری دارد.
۳. آیا کودکان هم ممکن است دچار سردرد چشمی شوند؟
بله. بسیاری از کودکان بدون آنکه بدانند مشکل بینایی دارند، از سردرد شکایت می‌کنند. معاینه‌ی منظم چشم برای کودکان بسیار مهم است.
۴. چند وقت یک‌بار باید معاینه چشم انجام شود؟
به‌طور کلی هر ۶ تا ۱۲ ماه یک‌بار توصیه می‌شود. اما اگر علائم سردرد، تاری دید یا خستگی چشم داشتید، باید زودتر مراجعه کنید.
۵. آیا عینک آفتابی هم می‌تواند سردرد را کاهش دهد؟
بله. عینک آفتابی استاندارد با فیلتر UV از چشم‌ها در برابر نور شدید خورشید محافظت می‌کند و می‌تواند از سردردهای ناشی از حساسیت به نور جلوگیری کند.
جمع‌بندی
عینک مناسب تنها یک وسیله برای دیدن بهتر نیست، بلکه ابزاری مهم برای سلامت چشم و پیشگیری از سردردهای مزمن است. با انتخاب لنز استاندارد، استفاده از پوشش‌های محافظتی و معاینه‌ی منظم چشم می‌توان فشار اضافی روی چشم‌ها را به حداقل رساند.
به یاد داشته باشید، سردردهای مکرر تنها یک نشانه ساده نیستند؛ آن‌ها می‌توانند پیام بدن برای لزوم اصلاح بینایی باشند. بنابراین اگر دچار سردردهای چشمی هستید، وقت آن رسیده که به فکر عینکی مناسب و مشاوره با یک متخصص چشم باشید.
